Smartphones verbieden in de klas: niet de oplossing

Ik zat gisteren een fragment van de avondshow van Arjen Lubach te kijken met de naam “En nou is het afgelopen met telefoons in de klas”. Ik moet zeggen dat ik het vaak met Arjen Lubach eens ben, maar dit stond toch echt lijnrecht tegenover mijn eigen mening.

Het standpunt van Arjen is dat smartphones landelijk verboden zouden moeten worden op school. En ik ben het er niet (helemaal) mee eens. Ik denk dat de argumenten die hij gebruikt over het algemeen niet slecht zijn, maar dat zijn conclusie een beetje kort door de bocht is. Daarom heb ik besloten er maar eens een blogje over te schrijven.

Zijn primaire argument is dat smartphones in de klas een te grote afleiding vormen vanwege binnenkomende notificaties. Zelfs als de telefoon op stil staat is hij volgens Arjen vanwege de trilfunctie nog te afleidend¹. Maar dit zegt eigenlijk al genoeg: de telefoon is niet het probleem. De notificaties zijn het probleem. De apps zijn het probleem. Social media is het probleem. Het verbieden van smartphones is symptoombestrijding.

Ik heb mijn telefoon na mijn kleine experimentje in februari 2022 zo ingericht dat er voor mij eigenlijk niks meer te zoeken is. Mijn telefoon gebruik ik puur en alleen voor bellen, appen en snel dingen opzoeken op Google. Ik had sowieso al geen social media, want ik heb een hekel aan social media. Het gevolg hiervan is dat ik mijn telefoon helemaal niet als afleidend ervaar². Ik kan prima zonder; sterker nog, ik vergeet hem vrij vaak op te laden waardoor ik dan op school nog maar 5% batterij over heb en ik zit er helemaal niet mee.

Dat brengt me mooi naar mijn volgende punt. Arjen stelt dat het verbieden van telefoons leerlingen socialer zou maken. Hij noemt allemaal voorbeelden waarin leerlingen “ineens met elkaar gingen praten”. Zal ik je eens iets vertellen: dat doen we echt al wel hoor. Natuurlijk komt het wel eens voor dat je allemaal de hele pauze in je eigen telefoon verzonken bent. Maar we praten echt wel met elkaar hoor. En we spelen kaartspelletjes (vooral Uno en Zweeds pesten) en we lezen boeken (🙀). Het is dus helemaal geen probleem dat ik soms nog maar 5% batterij over heb. Sterker nog: ik kom thuis met 3%.

En als leerlingen in de pauze op hun telefoon zitten spelen ze negen van de tien keer samen met hun klasgenoten een spelletje. Zo speelden ik en mijn vrienden afgelopen jaar een soort digitale versie van Cards against Humanity genaamd Evil Apples, en daar hebben we heel veel lol mee gehad. Ook is het leuk zo af en toe foto’s te maken. Ze zijn leuk om later terug te kijken (zo hebben we echt hele grappige foto’s uit de eerste) en om aan bijvoorbeeld mijn opa en oma te laten zien³.

Het punt dat ik probeer te maken is dat smartphones ook heel leuk kunnen zijn zonder enige negatieve gevolgen, als ze maar bewust en gematigd gebruikt worden.

Arjen verwijst ook naar wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat de aanwezigheid van smartphones in een ruimte al genoeg is om de cognitieve capaciteit te verkleinen vanwege de voortdurende neiging je telefoon te checken. En ik denk dat dat inderdaad een goed argument is om telefoons te verbieden. Ik heb hetzelfde als ik weet dat er een reep chocolade in de kast ligt: ik denk de hele tijd alleen maar aan die reep en ben minder met andere dingen bezig⁴.
Moeten we daarom chocolade ook maar gaan verbieden omdat het te afleidend is?

Datzelfde geldt voor het maken van huiswerk. Volgens Arjen is een telefoon daarbij ook te afleidend en moeten we vooral jongeren zelf maar niet de verantwoordelijkheid geven er zelf mee om te leren gaan. Daar heb ik twee dingen over te zeggen. Ten eerste is mijn telefoon onmisbaar voor het maken van mijn huiswerk. Ik maak mijn huiswerk altijd samen met Kevin (een van mijn vrienden). Er is alleen één klein probleempje: hij woont in Schiedam en ik woon in Maassluis. Dus we bellen altijd (via Whatsapp, want dat verbruikt geen belminuten) en maken zo samen ons huiswerk. Daarnaast staat het huiswerk zelf op SOM: een app op mijn telefoon.

Ten tweede ben ik van mening dat als we jongeren niet die verantwoordelijkheid geven ze er nooit mee om zullen leren gaan. Arjen laat zien dat apps op onze telefoon expres ontworpen worden om zo verslavend mogelijk te zijn. Hij laat zien dat het afleidend is en mentale problemen veroorzaakt.
Juist daarom is het zo essentieel dat we leerlingen goed begeleiden en onderwijzen over het inrichten van hun digitale omgeving. Het verbieden van smartphones gaat een averechts effect hebben omdat we het zicht op de situatie zullen verliezen en daarom leerlingen onvoldoende kunnen begeleiden in hun smartphonegebruik.

Daarnaast is het grootste deel van de huidige generatie volwassenen al volledig verslaafd aan hun smartphone en kunnen zelf ook niet met social media omgaan, dus wie zijn zij om ons de les te lezen? Smartphones zijn nou eenmaal een onderdeel van onze hedendaagse maatschappij. Ik pleit voor veel beter onderwijs over computers en social media vanaf jonge leeftijd (vergelijkbaar met hoe mijn ouders dat gedaan hebben voor mij en de Silicon Valley programmeurs dat voor hun kinderen doen) en veel betere wetgeving om de verslavende werking van social media in te perken. Alleen op die manier, samen met de leerlingen, gaan we dit probleem goed kunnen oplossen.

Oh en dat punt over Kahoots? Daar ben ik het eigenlijk volledig mee eens.